Aldatıcı mesajlar nasıl tespit edilir?

Yardımlaşma, virüs tehdidi, ödül kazanma gibi çeşitli konular hakkında asılsız içerikleri içinde barındıran bu mesajlar alıcısını, tüm bağlantılarına söz konusu mesajı iletmesi için teşvik eder. Kitleleri etkilemek için yalan habere dayanan bu “aldatıcı mesaj”lar, doğru ile yanlış ustaca karıştırıldığı için ilk bakışta güvenilir gözükür. Mesajın ulaştığı alıcı, mesajı göndereni güvendiği biri olarak görürse ve mesajın içeriğini doğrulamak için zaman ayırmazsa bu “aldatıcı” mesajlar çok hızlı bir şekilde yayılır. Bir “aldatmacanın” amacı, en fazla sayıda kullanıcıyı kandırarak asılsız içeriği mümkün olduğu kadar geniş bir alana yaymaktır.

"Aldatmaca" veya “aldatıcı mesaj” nasıl anlaşılır?

- Aldatıcı mesajlarda yer alan içeriklerin “güvenilir” bir bilgi kaynağından geldiği yazar. Örneğin bilginin kaynağı olarak tanınmış bir basın yayın grubu, ticari bir şirket veya “arkadaşım” olarak adlandırılan kişi gösterilir. Ancak mesajda herhangi bir resmi kurumun basın açıklamasına veya ilgili yetkili kişinin referansına yer verilmez.

- Aldatıcı mesajlarda “acil” veya “çok acil” gibi ifadeler bulunur.

- “Bu bir şaka değil”, “Bu gerçek bir hikaye”, “Gerçekler!” “Dikkatlice oku!” gibi ibareler eklenerek mesaja hem gerçeklik hem de ciddiyet süsü verilir.  

-“Aldatmaca”lar duyguları hedef alır. Dokunaklı nitelendirilebilecek bir durumdan veya endişe verici bir tehditten bahseder. Örneğin yakın bir gelecekteki hayali tehdide atıfta bulunarak paniğe sürüklemeyi amaçlar.

- Mesajlar olumlu veya olumsuz bir duyguyu tetikleyen tüm konularda yaratılabilir. Mesajların içeriği komplo teorisi, bilgisiyar virüsü uyarısı, bir ürün veya marka hakkında uyarı, afet sonrası yardım, bir kuruluşla ilgili bir skandalın ihbarı gibi çeşitli konuları kapsayabilir.

- Mesajın bitiminde ise alıcılar bu mesajı tüm bağlantılarına anında iletmeleri ve herkesi uyarmaları için teşvik edilir. Mesajların sonu genellikle “Bu mesajı tanıdığınız herkese gönderin", "Lütfen bu mesajı mümkün olduğunca çok kişiye gönderin", "Bilgiyi yayın, herkesle paylaşın!” gibi ifadelerle bitirilir.

Alınan bir mesajda bu bahsedilen noktalardan bir veya daha fazlasıyla karşılaşırsanız, muhtemelen bir "aldatmaca" ile karşı karşıyasınız demektir. “Aldatmaca” ların yayılması; çok sayıda kişinin dezenformasyon zincirinin bir parçası olmasına, hem bilgiyi okuyanlar hem de aktaranlar için zaman kaybına, belirli bir ideolojinin yararına manipülasyona, sosyal ağlardaki bilgi kirliliğinin devamlılığına yol açar. Bu nedenle yazılan bilginin tüm ilgili kişilere iletilmesini açıkça teşvik eden herhangi bir mesaj, son derece şüpheli kabul edilmeli. İletilen mesajın içeriği, güvenilir bir kaynak üzerinden kontrol edilmeli. (AA)