Sevgili dostlar, 28.Temmuz.1914 tarihinde başlayıp 11.Kasım.1918’de İtilaf Devletleri’nin galibiyetiyle sona eren 1. Dünya Savaşı’yla Osmanlı Devleti’nin tarih sahnesinden silinmesi programa konulmuşken, yeniden bir devletin kurulması yolunda döşenen taşlardan bir tanesi de 04.Eylül.1919 – 11.Eylül.1919 tarihlerinde düzenlenen Sivas Kongresi’ydi.

19.Mayıs.1919 tarihinde Mustafa Kemal Paşa’nın (1881 – 1938) Samsun’a çıkışıyla başlayan süreç, 22.Haziran.1919 Amasya ve 23.Temmuz.1919 Erzurum Kongresi’nin ardından Sivas Kongresi’yle nihai sonuca ulaşmış ve 1. Maddesinde zikredilen “ Milli sınırlar içinde vatan bir bütündür, birbirinden ayrılamaz. ” düsturuyla yeni bir devletin doğuşu kararları alınmıştı.

04.Eylül.1919 günü akşam yemeği sonrasında orada bulunanların yeni kurulacak olan devletin mandacılıkla bağdaştırılması tartışmalarına karşın, Mustafa Kemal Paşa yanında bulunan Mazhar Fuat Paşa’ya hatıra defterine şu notu düşmesini isteyecekti;

“Defterine bu günkü tarihi at. Bu devletin idare şekli cumhuriyet olacaktır.”

 Yıllar boyu süren savaşlarla taş taş üstünde kalmayan bir ülkede yeniden bir devlet kurmak ve bu devletin yönetim şeklinin de cumhuriyet olması fikri ta o zamanlardan filizlenmiş ve henüz resmi olarak yazıya dökülmese dahi programlarda yerini almıştı.

Sivas Kongresi’ni takip eden 7 aylık sürenin sonunda 23.Nisan.1920’de Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin açılması, yeni kurulan devletin yönetimiyle ilgili alınan kararların ve düşüncelerin uygulanması konusunda atılan çok önemli bir adımdı.  

Buna bağlı olarak ikinci dönem Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin 29.Ekim.1923 tarihinde gerçekleşen oturumunda yeniden kurulan devletin yönetim şeklinin “ Cumhuriyet ” olacağının Dünya’ya ilan edilmesi, Milli Mücadele başarısının ulaştığı zirve olmuştur.

Değerli okurlar, bir devletin yeniden kurulması ve idame etmesinde dönüm noktası  anlamındaki  bu karar, 30.Ekim.1918’de imzalanan Mondros Mütarekesi’nin yırtılıp atılarak, Türk Ulusunun hukuksuz ve haksız bir işgale asla razı olmayacağının  kesin ifadesini içermektedir.

Milli egemenliği esas alan ve bağımsızlık konusunda taviz vermenin asla mümkün olmadığı yeni bir devletin kurulmasıyla “Ya istiklal, ya ölüm” prensip ve kararlılığının sonucu olarak Türkiye Cumhuriyeti Devleti asla yıkılmamak üzere tarih sahnesindeki yerini almıştır.

Mustafa Kemal Paşa’nın  “Cumhuriyetin temelini burada attık”  veciz sözüyle Sivas’ı ve Sivaslıları taltif etmesine neden olan Sivas Kongresi; Sivas Valisi Memduh Paşa tarafından 1892 yılında yaptırılan, mimari ve estetik hayranlığa sahip  “Kongre Binası’nda” gerçekleştirilmiştir.

 02.Eylül.1919 - 18.Aralık.1919 tarihleri arasında Ülkemizin fiili başkenti olan Sivas’ta, İstiklal Savaşı’nın yönetildiği Milli Mücadele Karargahı olarak kullanılan Kongre Binası, Cumhuriyetimizin temeli atılarak kurulmasına beşik olmanın yanı sıra, 1924 – 1983 yılları arasında Sivas Lisesi olarak verdiği hizmetle bir ilim yuvası olmanın da onurunu taşımaktadır.

Esen kalın.