Sahibi Arayan Kartpostal ve Mübadele
Gündüzleri gece eden mübadelenin 97. yılının eşiğindeyiz.
30 Ocak 1923 tarihinde Lozan’da bir fırtına esti, milyonlar fırtınanın önünde kuru yaprak misali engin denizleri aşarak Türkiye’den Yunanistan’a; Yunanistan’dan Türkiye’ye savruldu.
Aileler ve dostluklar parçalandı; mübadele insanları tarihe- iki ülkenin bireylerinin rızaları dışında ve gıyaplarında alınan kararla- bir büyük dram olarak geçen uygulamanın acılı oyuncuları yapıldı.
Dostluklar parçalandı, dedik.
Midilli Kalesi çizimli kartpostal o dostluk günlerinden bir örnek.
Hem hal hatır sorma, hem Yanko’nun kendinden yaşça çok küçük olduğu anlaşılan bir gencin yaklaşan Kurban Bayramı’nı, o yılın takvimine göre neredeyse bir ay önceden, kutlama jesti.
Yanko’nun yerine Kostas’ın, Theodoros’un, Dimitris’in adını da yazabilirsiniz.
Gerçek değişmez.
Kartpostalı Hacı Daniel Biraderler firması yayımlamış.
Kart Midilli’de bir adrese mi gitmiş yoksa başka bir ülkeye mi bu konuda bilgi yok. Digital arşivimdeki kartın zarfı var mı yok mu, arka yüzünde neler yazılı olduğunu da bilmiyoruz.
Olsun, pek önemi yok.
Kartın ön yüzündeki yazının bugünkü dile aktarımı şöyle:
“Midilli, 11 Kanun-i Sani (Ocak) 1321 (1904
Zekavetlü (zeki, anlayışlı) (İ)Hasan Bey,
Mektub-u nazikanenizin bais (sebep) olduğu memnuniyetin beyanını ıydi said- uzhaya (Yüce Kurban Bayramı’na) bıraktığımdan şimdilik şu hatıra ile iktifa eyliyorum. Mektebe devamınız, ismet (masumiyet) ve âfiyetininiz berkemaldir, (iyidir mükemmeldir) değil mi?
Baki (Selam). Yanko.”
TUZLA’DAN TÜRKİYE’YE
30 Ocak, mübadelenin 97. yılı. “O gün”ü anma etkinlikleri bu hafta sonu başlıyor.
Şimdi biraz eskilere gidelim.
Mübadillerin öncü ve önder örgütü Lozan Mübadilleri Vakfı (LMV) 80. yılda Sarayburnu'nda düzenlediği ilk 30 Ocak'ı anma etkinliğinde göç yollarında ve savaşlarda ölenlerin anısına denize karanfiller bırakılmıştı. Etkinliğe LMV yöneticilerinin yanı sıra birinci kuşak mübadiller Vedia Elgün’le rahmetli Lütfü Karadağ, Mehmet Filiz ve Münevver Yayınoğlu katılmıştı.
30 Ocak etkinlikleri daha sonra yine LMV’nin girişimi ve öncülüğüyle 11 yıl önce, 87. yılda mübadelenin başkenti Tuzla'ya taşıdı.
89.yılda LMV'nin ilgili makamlarla uzun süren yazışmaları sonucu etkinliğin tahaffuzhanede yapılması için izin alındı, göç yollarında ve savaşlarda ölenlerin anısına denize karanfiller burada bırakıldı.
Bu etkinliğe birinci kuşak Yanya mübadili rahmetli Lütfü Karadağ onur konuğu olarak katıldı. O gün, Tuzla Belediye Başkanı Dr. Şadi Yazıcı Karadağ'la uzun uzun sohbet etmişti.
Mübadelenin 90. yılında da tahaffuzhane kapılarını mübadillere açtı ve yıllardan sonra mübadiller ilk kez aile büyüklerinin doktor kontrolünden geçirildiği, elbiselerinin yıkanıp paklandığı ve karınlarının doyurulduğu tahaffuzhaneyi gezme olanağı buldular.
Tuzla'da 11 yıl önce ilk kez LMV tarafından dernekler bazında hayata geçirilen anma etkinlikleri bugün artık Türkiye'nin çeşitli il, ilçe ve köylerindeki mübadil/muhacir dernekleri tarafından düzenlenen etkinliklerle anılıyor, mübadillerin talep ve görüşlerinin yansıtıldığı ortak bildiri kamuoyuyla paylaşılıyor.
BU YILIN ETKİNLİKLERİ
97. yılın ilk etkinliğini 25 Ocak 2020 Cumartesi günü Lozan Mübadilleri Vakfı Mudanya Temsilciliği düzenliyor.
Temsilcilik o gün saat 13.00’de Mütareke Evi yanından göç yollarında, savaşlarda ve terör saldırılarından ölenlerin anısına denize karanfiller bırakacak, ortak basın açıklaması okunacak. Bu etkinliğe Bursa Lozan Mübadilleri Kültür ve Dayanışma Derneği de katılacak.
26 Ocak 2020 Pazar günü Gemlik Girit ve Rumeli Türkleri Kültür ve Dayanışma Derneği İskele Meydanı’nda, 30 Ocak’ta Kuşadası Selanik Mübadilleri ve Rumeli Göçmenleri Kültür ve Dayanışma Derneği sahilindeki el heykeli önünde denize karanfiller bırakacak. 1 Şubat’ta da Lozan Mübadilleri Vakfı, Gürpınar Trakyalılar ve Rumelililer Kültür ve Dayanışma Derneği, Selimpaşa Epivates Bigados Tarihi Kültürel Sosyal Eğitim ve Araştırma Derneği ve İki Yaka Mübadilleri Derneği’nin ortak etkinliği saat 12.00’de Beylikdüzü Gürpınar sahilinde, TUZLADER’in etkinliği de yine aynı tarihte saat 13.30’da İTÜ Denizcilik Fakültesi sahilinde.
