PALERMO-SİCİLYA(1)

KORSAN VİKİNGLER SİCİLYA'DA

Palermo;Sicilya Özerk Bölgesinin Başkenti.Akdeniz’in en büyük adası Sicilya, İtalya anakarasından Messina Boğazı ile ayrılıyor. 

Palermo , MÖ 8. yüzyılda Fenikeliler tarafından kurulmuş . Coğrafi yapısı bir doğal liman özelliği gösteriyor ve o zamanın denizcileri bu fırsatı kaçırmamışlar . Daha sonra Roma İmparatorluğu dönemi var . 831 yılında Müslümanların eline geçmiş ve ticaret ile zenginleşmiş . 11. yüzyılda Normanlar (Vikingler)haçlı seferleri ile burayı almışlar ve Palermo tarihinin en parlak dönemini yaşamış. Malum olduğu üzere Normanlar, Danimarka ve Norveç Vikinglerinin Fransa'nın Normandiya bölgesine yerleşmiş ve Fransızca dilini benimsemiş olan kısmıdır. 

Esasen Göçebe ve savaşçı bir kavim olan Vikingler; (İskandinavyalı korsan Nordlar ) 8 - 11. yüzyıllar arasında kuzeybatı Avrupa'da birçok yeri fethetmişlerdir. Viking akınları ile birlikte birçok manastır yok olmuştur. Olaya tanıklık edenlerin trajik anlatımları, yüzyıllarca sürecek bir Viking korkusu ve düşmanlığı yaratmıştır. 

Normanlar , Romanesk-Arap ve Bizans tarzını harmanlayarak Palermo'ya damgalarını vurmuşlar.

Palermo ve etrafındaki bölgeye altın çağını yaşatan Normanlar Avrupa'yı karanlık ortaçağda kasıp kavuran kuzeyli kabileler , yani Vikingler . Bunlar yağmaladıkları bölgelerden elde ettikleri ganimetler ile zenginleşmişler.

911 yılında kendilerine Avrupa kıtasından toprak verilmiş ve barış sağlanmış . Geçen yıllar süresince Hristiyanlığı kabul eden Normanlar askeri becerilerini ve sadakatlerini Kilise yönünde kullanınca o dönem kilisenin en güvenilir adamları olmuşlar.İngiltere ve Fransa'nın büyük bölümü ile Güney İtalya ve Sicilya denetimleri altına girmiş . 

Normanlardan sonra İspanyolların ve Napoli Krallığının hakimiyeti var .Nihayet Sicilya 1860 yılında İtalya birliğine katılıyor,

PALERMO'NUN TARİHİ KALBİ QUATTRO CANTİ DÖRT İLAHİ MEYDANI

Sicilya Turumuzun bu ilk ayağında Massimo Tiyatrosu

(Godfather filminin final sahnesinin çekildiği),Utanç Çeşmesi (Çıplak Heykeller),Dört Mevsim Meydanı (Her köşede Barok Heykel ve Çeşmeler),Porta Felice (Mutlu Kapı) gibi her köşesi farklı mimari özelliklere sahip Palermo'yu tanımaya çalışacağız.

Normanlar,1072 yılında Arap'ları yenerek Palermo (Balarm) şehrinin merkezi olan El Hâlise'yi ele geçirdiler.Palermo şehrinin tarihi bölümü El Hâlise (Kalsa) Arapça;Saf sözcüğünden devşirilmiştir,

El Hâlise (Kalsa) ;Mandamento Tribunali Mahkemeler Bölgesi anlamına geliyor. Engizisyon Mahkemelerinin bulunduğu bölge. Katolik Kilisesi'ne bağlı bir mahkeme sistemi olan Engizisyon (Soruşturma) yargı sisteminde işkence yöntemleriyle Kilisenin tehdit olarak gördüğü tarikatları ortadan kaldırmak,

Büyücüleri cezalandırmak gibi gayri insani metodlar vardır.

Bir diğer bölgede bu günkü Cassaro Semti olan El Kasr (Hisar).İspanya'nın "Cordaba"sı deniliyormuş bu bölgeye.

10.yüzyılda Şehir merkezine kadar ulaşan iki Irmak ( Papyrus ve Kemonia ) varmış. Bir süre sonra El Hâlise; sular altında kalmış.Irmakların yerinde bu gün Via Roma ve Via Vittorio Emanuele Caddeleri geçiyor,Via Roma'ya parelel Via Maqueda Caddesi (Otelimize 50 metre mesafede) ile Corso Vittorio Emanuele Caddesi’nin kesiştiği yerde Quattro Canti Meydanı bulunuyor. Dört yol ağzı. Palermo'nun Barok yüzü .Bu meydan, dört köşesinde muhteşem güzellikte dört çeşme, onların üstünde dört mevsimi temsil eden heykeller, onların üstünde dört İspanya kralının heykelleri, en üstte şehrin koruyucu azizlerinin yer aldığı üç cepheli dört bina ile çevrili ve özellikle İspanyol mimarisinin harika bir örneği. 

PALERMO'DAKİ ÇEŞMELERDE ŞEHRİ KORUYAN CİNLER

Palermo Turizm Ofisinde çalışan Romanyalı Lulia Magdalena Borta; dört önemli Çeşmede bulunan biri çocuk olmak üzere Şehri koruyan 4 Cin heykelden söz etti: 

1-Via Argenteria Caddesi

 2-Villa Giulia Çeşmesi

 3-Piazza Rivoluzione Meydanı Çeşmesi 

 4-Pretoria (Utanç ) Çeşmesindeki Çocuk Heykeli

PRETORIA MEYDANI ve UTANÇ ÇEŞMESİ

Meydanda etrafı heykellerle süslü Çeşme'nin adı Fontana Pretoria, bilinen adıyla Utanç Çeşmesi. Herhalde Heykelleri sipariş eden Soylu aile (!) heykeller geldiğinde müstehcen buldukları için almaktan vazgeçmişler.Ancak sipariş verilen heykeller vazgeçmeye rağmen bu günkü yerine inşa edilmiş.Aslında bu yeri de çok uygun düşmemiş.Zira karşısında din eğitimi veren bir Manastır var.Bu sebebten Halk; rahip ve rahibelerin arasındaki bu çıplak heykellerle dolu Çeşme'ye "Utanç Çeşmesi "demiş.Şehri koruyan 4 Cin heykelden Çocuk Heykeli de burada.Utanç Çeşmesi’nin çevresinde bir tarafta yeşil ve sarı renkli kubbesi ile San Giuseppe dei Teatini Kilisesi diğer tarafta Santa Caterina Kilisesi bulunuyor.

TEATRO MASSİMO Tiyatrosu Palermo

Teatro Massimo'nun bulunduğu Piazza Verdi şehrin Merkezi sayılır.Avrupa’nın en büyük ve en ünlü tiyatrolarından biri olan Massimo Tiyatrosu;1897 yılında yapılmış.Bu Tiyatro Binası birçok Filme de tabii Plato olmuştur. Godfather III filmindeki kızın öldüğü son sahnenin çekildiği merdivenler işte bu tiyatronun merdivenleridir. Filmde Al Paccino’nun vurulan kızına sarılıp haykırdığı sahneyi hatırladığımızda Sicilya mafyasının ilk çıktığı Palermo sokaklar aklınıza gelsin.Sicilya'da Buzdolabı Magnetlerinde çokça Mafiayı sembolize eden figürlerleri göreceksiniz.Malum olduğu üzere ilk Mafya ailesi Sicilya'da kurulmuştur ve MAFİA (Morte Ala Francia İtalia Anela) ismini koyan da Sicilya'dır.Biraz malûmatfüruşluk yapıp şu Cosa Nostra (Bizim İşimiz) denilen Mafyayı anlatmaya çalışalım:1860'da Sicilya'ya gelen Napoli Kralı IV. Ferdinand, Fransız Devrimi'nden sonra olası bir Fransız işgaline karşı 1283'lerdeki bir savaş çağrısından esinlenerek MAFIA'yı (Morte Alla Francia İtalia Anela) "İtalya, Fransa'ya ölüm diye bağırıyor" anlamında bir örgüt kurdu.Ortaçağ sonlarında Müslüman ve İspanyol idarelerini devirmeye yönelik bir teşkilat olarak ortaya çıkan mafyanın kökü Mafie denen küçük silahlı gruplara dayanır. Bu gruplar Sicilya'daki toprak sahiplerinden ürünlerini koruma karşılığında haraç almaya başladılar. İdarecilerin keyfi tutum ve davranışlarından yılmış olan halk da Mafyaya sığınmaya başladı. Mafya üyeleri Benito Mussolini'nin baskıcı idaresi zamanında geniş çapta tutuklandılar. Ağır bir darbe indirilen mafya mensupları İkinci Dünya Savaşından sonra serbest bırakıldılar. Yeniden toparlanan Mafya, Sicilya'nın orta ve batı kesimlerindeki kırsal alanlarda tutunamayarak Palermo'ya yöneldi. Burayı kendine merkez üssü olarak seçti.İtalya'dan ABD'ye olan göç hareketi sırasında Amerikan Suç Teşkilatlarıyla yakın münasebet kuran Mafya, ABD'ye gönderilen Uyuşturucu işiyle uğraşmaya başladı. ABD'deki en büyük ve en güçlü suç teşkilatı durumuna gelen Mafya, gayri meşru kazanılan paraları otel, lokanta ve eğlence yeri gibi yerlere yatırdı.Mafya faaliyetlerini her şehirde bir veya birkaç aile tarafından yürüttü.Her ailenin başında bulunan "Don" adı verilen patronlar ve her patronun altında yardımcılık vazifesini yürüten bir ikinci Don ile kurmay olarak güçlü ve nüfuzlu konumu olan bir "Consigliere "(danışman) bulunur. Bugün çeşitli ülkelerde faaliyet gösteren Mafyanın ABD'deki ağırlığı giderek azalmaktadır. İtalyan ve Sicilyalı azınlıkların ABD toplumuyla kaynaşması ve mafyanın kolayca eleman bulamaması bu neticeyi doğurmuştur.

PALERMO'DA BİR CAMİİ

Otelimizin bulunduğu Via del Celso Caddesinde Tunus'lu Müslüman'ların kurduğu bu Camii;1597 yılında Chiesa di San Giorgio Kilisesi olarak inşa edilmiştir.1990 yılında aynı Binaya Mekke yönüne bakan "Mihrap" eklenerek Camiiye dönüştürülmüştür.

VİLLA GİULİA PARK

Villa Giulia ;sahile yakın mesafedeki Botanik Parkın hemen yanındaki oldukça geniş bir Park.Burada Dünyanın en yaşlı Ağaçları ile Şehri koruyan 4 Cin heykelden biri bulunuyor.Sahilde biraz daha ilerleyince karşımıza bir Park daha çıkıyor : Giardino Garibaldi.Burada da asırlık ağaçlar var.

TEATRO POLİTEAMA GARİBALDİ 

Bir Akdeniz Adası olan Sicilya'da meydanlara, sokaklara, Garibaldi ,Pirandello gibi isimler konulmuş. Palermo; yüzlerce bina, kilise, sokak, çeşme ve tiyatrodan oluşuyor. Meydanları çok geniş ve şehrin farklı medeniyetlere ev sahipliği yaptığını buralardaki tarihi binalardan hemen anlıyorsunuz. Şehrin en canlı meydanı Politeama Meydanı. Garibaldi Tiyatrosu 18.yüzyılın sonunda Neoklasik tarzda inşa edilmiştir. Tiyatronun önünde yer alan bu meydanda tarihi heykeller, restoranlar bulabilir şehri daha yakından tanıyabilirsiniz. Tiyatronun üst katında bulunan Modern Sanatlar Galerisi’de sanat severler için bir seçenek. Tiyatroya ismini veren Giuseppe Garibaldi (1807-1882) İtalya Devleti'nin kurulmasına öncülük eden yurtsever bir Devlet adamıydı. Garibaldi; Beyoğlu'nda da bir süre yaşamıştır.Geçen yıl Beyoğlu Belediyesi ile Katanya Belediyesi imzalanan anlaşmayla Sicilya'nın önemli şehirlerinden Katanya; kardeş şehir ilan edildi.

PALAZZO REALE SARAYI

Palazzo Normanni Normanların Sarayı diye de anılan Palazzo Reale Sarayı'nın çekirdeği Araplar tarafından oluşturulmuş , Norman işgalinden sonra genişletilmiş . 1535 tarihli Porta Nuova (Yeni Kapı) daki Rölyef (kabartma ) Süslemeleri çok güzel.

CAPALLE PALATİNA KÜÇÜK KİLİSESİ-PALERMO

Palazzo Reale'de Bizans mozaikleriyle süslü, kral mezarlarının bulunduğu Cappella Palatina;1080 yılında Norman Krallarının ibadet yeri olarak inşa edilmiş. Bu Şapeldeki (Küçük Kilise) Pantakrator (Hz.İsa sağ elini zafer işareti gibi yapmıştır, baş parmak ile yüzük parmağı ve serçe parmağı birleştirilir, ona bakanlar kutsanır. Sol elinde ise kitap vardır) bir çok Ortodoks kilise kubbesinde ya da en yüksek yerinde bu pozu resmeden mozaikler bulunur. Aynısı Ayasofya ve Kariye Müzelerinde de görüyoruz.

PORTO NUOVA

Kral V. Chales’ın şehre girişinin anısına yapılan Porto Nuova (Tarihi Nuova Kapısı) sizi tüm görkemiyle karşılıyor. Vittoria Meydanı olarak da bilinen meydana geldiğinizde resmi bölgede olduğunuzu binalardan, insanlardan anlıyorsunuz. Roma, Arap ve Norman döneminden beri Sicilya’nın siyasi, askeri ve idari merkezi olmuş, XII. Yüzyılda Palermo Katedralinin inşa edilmesi ile dini açıdan da merkez olmuş meydan, 1900’lü yılların başında park haline getirilmiş. 

PALERMO KATEDRALİ 

Vittoria Meydanın biraz ilerisinde tüm ihtişamı ile yükselen Palermo Katedrali farklı mimari tarzı ile şehrin en önemli yapılarından. Katedral, önce Bazilika, sonra Camii olan yapının üzerine inşa edilmiş, defalarca restore edilmiş. Farklı tarzların karışımının en önemli bulgularını Palermo Katedralinde görüyoruz . Katedral , 1185 yılında bir Bizans bazilikası şeklinde kurulmuş . Dış cephede Romanesk-Norman tarzı ile erken Gotik dönemin de izlerini taşıyor.İçinde Sicilya Krallarının mezarı olan katedralin sütunlarından birinde Cami geçmişini hatırlatan Kur’an-ı Kerim’den alınmış kabartma bir ayet olduğu söyleniyor.Ben şahsen göremedim .Bu sütunun burada bulunması Norman krallarının diğer dinlere karşı hoşgörülü davrandığının bir göstergesi olsa gerek,

MERCATO VUCCİRİA PAZARI

Palermo Katedralinin arkasından yürüdüğünüz Vucciria Pazarına geliyorsunuz . 

Palermo’da Catania da olduğu gibi Vucciria Pazarında Balık,sebze, meyveden tutun kıyafete kadar aradığınız her şeyi bu pazarda bulabilirsiniz.Beyoğlu Çicek Pazarı ve Nevizade Sokağı anımsattı bana. İnsanlar;Sokakta ellerinde Kadeh ve Şişeleri hem sohbet ediyor hem de içkilerini yudumluyorlar. Vuccira Pazarı'nın dışında Palermo'da Capo ve Ballaro isimli iki Pazar yeri daha var.

SİCİLYA'DA KİLİSELERDE ELEKTRONİK MUM

Palermo'da o kadar çok Kilise var ki hafızası en güçlü insan bile aklında tutamıyor:

Duomo di Monreale,Chiesa del SS. Salvatore,Santuario dello Spirito Santo,Chiesa San Giorgio Martire,Chiesa di San Matteo,Chiesa di Santa Caterina d'Alessandria, Chiesa Santa Maria della Pieta', Chiesa di Sant'Ignazio All'Olivella, Chiesa San Giuseppe dei Teatini ,

Chiesa Santa Maria dell'Ammiraglio ....Ben yazmaktan usandım.Siz de okumaktan.Dostlarım bilir : Birden mevzudan uzaklaşır,teferruata girerim.Kısa kes Aydın Havası olsun der gibisiniz.Her neyse konuya girelim:Mum dikmede herhalde tarihe karışacak.Palermo’da Katolik kiliselerde elektronik mumlar koymuşlar.Mumların altındaki elektrik düğmesine basarak mumunuzu yakıyorsunuz. Zangoç (Kilisede çan çalmakla görevli kimse,Ermenice kökenli bir kelime) ile konuştum. Eriyen mumların temizlenmesi zor üstelik her an yangına sebebiyet verdiği için elektronik mum uygulaması yapılıyormuş.Tabii yine Mum Parasını sadaka niyetine veriyorsunuz.

OPERA DEİ PUPİ-KUKLA TİYATROSU

Palermo'da kafelerin toplandığı ve tarihi gezinin yapıldığı Via bara all'olivelli Sokağı'ndaki Opera dei pupi(kukla tiyatrosu) nun kuklaları genellikle tahtadan yapılıyormuş.

Diyaloglar bizdeki Ortaoyunu, Hacivat-Karagöz muhavereleri gibi Tuluata dayanıyor.

PALERMO ÇEŞİTLEMELERİ