16. Asrı önemli yapan neydi?

Durum tespiti için dönemin güç dengelerine bakalım.

Osmanlı: Artık "devlet" olmaktan "imparatorluğa" dönüşmüştü. Anadolu, Orta Doğu, Arap Yarımadası, Kuzey Afrika, Karadeniz kıyıları, Doğu Avrupa ve Doğu Akdeniz adaları tamamen hakimiyeti altındaydı.

Avrupa: Katolik Kilisesi etkisinde Orta Çağ'ın son günlerini yaşıyordu. Güçlü bir ülke yoktu. Herşeyi Kilise kontrol ediyordu.

Peki bu asırda ne oldu?

Katolik Kilisenin engizisyon başta olmak üzere baskılarına dayanamayan Avrupa'da kiliseye karşı halkın büyük katılımıyla "Rönesans" dönemi başladı. Ardından da "reformlar" geldi. Din adamlarının eski etkisi kalmamıştı. Avrupa gelişme yönünde bilimin ve sanatın önünü açmıştı.

Osmanlı ise 1517'de halifeliği aldı. Artık İslam'ın lideri bir ülke olmuştu. Din adamları daha etkindi.

16. Asırdaki bu gelişmelerden sonra Avrupa hızla ilerledi. Öncülüğü yeni topraklar keşfeden İspanya ve Portekiz yaptı. Sonra Hollanda, Belçika ve Fransa. 18. Asır'daki Sanayi Devrimi'nden sonra bayraktarlığı İngiltere üstlendi. Bu arada Osmanlı İmparatorluğu matbaa başta olmak üzere tüm gelişmelere kendini kapattığı için önce duraklama sonra gerileme dönemine girdi, en sonunda da yıkıldı.

Peki Avrupa'da 16. Asır'da yaşanan gelişmeler Osmanlı'da da yaşansaydı bugün ne olurdu?

İddia ediyorum. Dünyanın süper gücü Osmanlı olurdu. Güçlü olan bir devletin elinden kimse toprak alamayacağı için Orta Doğu ve Arap Yarımadası'na sahip olan Osmanlı, dünyanın enerji kontrolünü de elinde bulundururdu. Gelişmiş bir Osmanlı bugünkü söz konusu bölge ülkeleri gibi petrol gelirlerini "har vurup, harman savurmayacağı" için gücüne güç katardı. Bu analize; Uzak Doğu (Hindistan ve "İpek Yolu") ile Amerika'nın keşfini dahil etmedim. Buralarda da rollerin değişeceği mutlaktı.

Sonuç; elimize imkan geçmiş olmasına rağmen 5 asır önce "süper güç" olmayı elimizin tersiyle kendimiz itmişiz. Bugün bunun için hayıflanmak ve anılan bölgelerdeki ülkelerin eline bakmaktan başka birşey yapamıyoruz.