Merhaba,

Karar vermek sanırım sonuç. Bir işe başlamak için veya bir şey alırken karar veririz. Sevgiliniz size sorar “benime evlenir misin?” veya anneniz “karnın aç mı?”, öğretmeniniz “bu soruyu bilen var mı?”, ya da kendinize sorarsınız “hangisini alayım?” gibi. Karar vermek bazen çok zordur. Önemli kararları almakta oldukça zorlananlar, gündelik ufak kararları almakta bile zorluk yaşamaktadırlar. Markette hangi bisküviyi alayım, evde hangi kazağımı giyeyim gibi. Bu tür durumlar çoğaldıkça karar vermek strese yol açmaktadır. Peki ne yapmalım?

Eğer biraz mükemmeliyetçi biriysek, yaşamımızda karar vermeyi gerektiren bir durumla karşılaştığımızda, kolayca karar veremeyiz. Ne yiyeceğimizi ne giyeceğimizi, nereye gideceğimizi, ne alacağımızı saatlerce hatta günlerce düşünürüz. Kararsızlık, hem kararsızlık yaşayan kişi için hem de bu durumdan etkilenen kişiler için çok yıpratıcı bir süreçtir. Kendi kararlarımızı veremez olduktan sonra bizim yerimize başkalarının karar vermesini ya da bize yardım etmelerini isteriz. Fakat bu süreç hep dışa, yani başkalarına bağımlı olduğumuzda kişilik problemleri de beraberinde gelir. Uzun zamandır yaşam koçluğu yapmaktayım. Bana gelen danışanlarımla hep bu problemi yaşamaktayım. Çaresiz ve kararsız oldukları için bana geliyorlar ve benden cevap istiyorlar. Yaşam koçu akıl vermez, sizin kararlarınızı vermez. Sizi size düşündürür ve kendi kararınızı vermenize yardımcı olur. Size bir hikâyeden bahsetmek istiyorum. Brudan’ın Eşeği.

Jean Buridan, Orta Çağ’ın en çok bilinen filozof ve rahiplerinden biridir. 1300 yılında Fransa’da doğan Buridan, Kopernik Devrimi’nin de öncü isimlerinden biridir. Buridan, teoloji ve felsefenin yanı sıra fiziğe de kafa yormuş, ileride Newton tarafından birinci hareket yasasında ortaya koyulacak olan eylemsizlik kavramına doğru giden yolun ilk adımları olan “impetus” kavramını ortaya atmıştır. Anlatacağım hikaye, Buridan’ın asıl tanınırlığını sağlayan ve onun özgür irade üzerine düşünceleri ile meşhur olan “Buridan’ın Eşeği Paradoksu”dur. Aynı hikâyenin en eski versiyonu Aristoteles’e aittir ve onun öyküsündeki kahraman eşek değil, köpektir. Hatta Gazali tarafından da yorumlandığı ve onun öyküsündeki kahramanın da bir deve olduğu bilinir.

Buridan ahırdaki eşeğini günlerce aç bırakır. Nihayet günler sonra ahıra gider ve eşeğe eşit uzaklıkta olan ve tamamen birbiri ile aynı büyüklükte iki saman balyası bırakır. Günlerce aç kalan eşek her iki saman balyası da aynı büyüklükte ve aynı uzaklıkta olduğu için hangi saman balyasına yaklaşıp yiyeceğine karar veremez. Eşeğin bu kararsız durumunu uzun bir süre izleyen Buridan, eşeğin açlıktan ölmemesi için saman balyalarından birini eşeğe yaklaştırmayı düşünür. Ancak O da hangi saman balyasını yaklaştırması gerektiğine bir türlü karar veremez. Sonunda eşek açlıktan ölür…

İnsan yaşamındaki kararsızlığın başlıca sebepleri; özgüven eksikliği, hata yapma korkusu, çekingenlik, utangaçlık, mükemmeliyetçilik, ilgi ya da sevgi kaybetme korkusu veya bilgi sahibi olmama duygusudur. Yaşamımız içinde önümüze gelen ve eşit derecede iyi olan iki seçenek arasında kaldığımızda, birinin diğerinden daha iyi bir alternatif olacağı zamana kadar bekleriz. Çünkü her ikisini de bize iyi gelecektir. Ama birini seçmek diğerinden vazgeçmek anlamına gelmektedir. Bazen seçeneklerin olgunlaşmasını beklerken her ikisini de kaybederiz. Burada bahsettiğim, toplu taşıma aracına binip, iki boş koltuğa görüpte hangisine oturayım derken her ikisinin de dolmasından söz etmiyorum. Burada hayatımızı direkt olarak etkileyen durumlardan söz ediyorum. Öncelikle vereceğiniz kararlardan korkmayın. Çünkü onlar sizi kararlarınız. Karar vereceğiniz duruma odaklanın. Elinizdeki verilere bakın. Alacağınız kararların uzun mu yoksa kısa vade de mi olacağını seçin. Eğer uzun vade de vereceğiniz bir karar ise; Harvard Business Review editörü Suzy Welch’in dengeyi kurabilmek için oluşturduğu 10/10/10 kuralını uygulayabilirsiniz. Buna göre;

10 dakika sonra verdiğiniz kararın sonucunda ne hissedeceksiniz?

10 ay sonra ne hissedeceksiniz?

10 yıl sonra ne hissedeceksiniz?

Kararlarınızı kendiniz verin ve kararlarınızdan korkmayın. Unutmayın “Kararsızlık, zamanın en iyi hırsızıdır” 

Sevgilerimle…