Onlar, o 18 kişi Dokuzuncu Ordu Müfettişi Mustafa Kemal Paşa’yla İstanbul’dan 16 Mayıs 1919 Cuma günü daha o zaman 41 yaşında olan Bandırma Vapuru’yla Samsun’a yola çıktıklarında kaderlerine kahramanlık madalyaları çoktan takılmıştı.

Paşa ve arkadaşlarını taşıyan Bandırma, kaptan İsmail Hakkı Durusu yönetiminde dalgaları aşarak yol alıyordu. Vapurun pusulası bile yoktu. Durusu, kıyı şeridini takip ederek 17 Mayıs’ta İnebolu’ya, 18 Mayıs’ta Sinop’a uğradı. Mustafa Kemal ve silah arkadaşlarını taşıyan vapur, 19 Mayıs 1919’da Samsun limanına demir attı. 

Bandırma emin ellerde, kurtuluşun meşalesinin yakılacağı yerdeydi.

Peki kimlerdi Bandırma’daki o 18 kahraman, Mustafa Kemal Paşa’nın arkadaşı, yoldaşı o 18 kahraman?

Hatırlayalım:

Kurmay Albay Refet (Bele) Bey, Kurmay Albay Manastırlı Kazım (Dirik) Bey,  Dr. Albay İbrahim Tali (Öngören) Bey, Kurmay Yarbay Mehmed Arif Bey,  Kurmay Bnb. Hüsrev (Gerede) Bey, Topçu Bnb. Kemal (Doğan) Bey Dr. Bnb. Refik (Saydam)  Bey, Yzb. Cevad Abbas (Gürer) Bey, Yzb. Mümtaz (Tünay) Bey, Yzb. İsmail Hakkı (Ede) Bey,  Yzb. Ali Şevket (Öndersev) Bey, Yzb. Mustafa Vasfi (Süsoy) Bey,  Ütğm. Hayati, Ütğm. Arif Hikmet (Gerçekçi), Ütğm. Abdullah (Kunt),Tğm. Muzaffer (Kılıç) Birinci Sınıf Kâtip Faik (Aybars), Dördüncü Sınıf Kâtip Memduh (Atasev)

Ve elbette kaptan İsmail Hakkı Durusu ve vapur görevlileri.

BANDIRMA’NIN ÖZELLİKLERİ

Her 19 Mayıs’ta Bandırma’dan söz edilir; yazılır çizilir de onun nasıl bir vapur olduğu ve teknik özellikleri nedir, hiç söz edilmez.

Burada yeni bir paragraf açarak Bandırma’yı anlatalım:

Deniz ticaret tarihi araştırmacısı ve gemi fotoğrafları koleksiyoncusu Orhan Kızıldemir’in elindeki Lyod kayıtlarına göre Bandırma vapuru İngiliz tersanelerinde demir gövdeli, buharlı, pervaneli kargo ve yolcu gemisi olarak inşa edildi, 1878 yılında Trocadero adıyla denize indirildi. Geminin ilk sahibi Londra merkezli Dansey-Robinson şirketiydi.

279 gros ton ağırlığındaki geminin boyu 48 metreydi. Hutson-Corbett yapımı ana makinesi 60 HP gücündeydi.

Gemiyi 1883 yılında Pire Yunanistan Pire merkezli H. Psicha şirketi satın aldı, adı değiştirilmedi. 1885 yılında aynı şirket geminin adını Kymi olarak değiştirdi. 

Kymi 1890 yılında Pire’de faaliyet gösteren Captain Andreas şirketine satıldı. Adı değiştirilmedi. 

1894 yılına gelindiğinde gemi İdare-i Mahsusa (devlet vapur işletme idares) tarafından alındı ve adı Bandırma olarak değiştirildi. 

1924’de hizmet dışı bırakıldı.

1925’de Türkiye Seyr-i Sefain İdaresi’nin kararıyla Haliç’teki hurdacı İlhami Söker’e satıldı ve sökülerek yok edildi.

Kahramanları İstanbul’dan Samsun’a taşıyan Bandırma vapurunun öyküsü kısaca böyle.

Ama bir de madalyonun diğer yüzü var.

On yıllardır her 19 Mayıs’ta övgüler düzdüğümüz Bandırma’yı koruyamadık ve hurdaya çıkardık.

Şimdi replikalarıyla (kopyalarıyla) avunuyoruz.