Toplum hayatı bir hazine. Yazmak için insan, evren ve toplum bir hazine. Her birinin alt kademeleri
var. İnsan denildi mi beden, sima, eklemler, kemik şekilleri, sinir nizamı, kan nizamı, kalp ve damar
nizamı,kemiğin içinde ilik, damarın içinde kan,iç organların her biri, kafatasındaki delikler. O deliklere
verilen vazifeler, her delik, ağız, göz, kulak, burun birer alt kademe, Ağızda damak, dil, boşluk, nefes
ve yemek delikleri ve boruları, dişler, onların oluşumu, sağlığı ve birer birer vedası. Sözün kısası bile
uzun olmaktan kurtulamaz. Akıl yürütenler için milyarlarca ibret ve ders ihtiva ediyor. İnsana baktı mı
ilim adamı, hayatının sonuna kadar incelemeye devam eder ve yetişemez.Oku, emri insanla başlar.
Önce insanı okumak emredilir. Sonra da insanla ilgili her şey.
Xxxx
Evren, keainat, incelemeye alındı mı, sonu yok. Hangi noktaya, hangi var edilmişe, canlı, cansız hangi
var olana bakılsa, her bir nokta bir hayat boyunca incelenmeye zaman gerektirir. Gökyüzündeki
canlılar, cansızlar, hareketler, bulutlar, yağmur ve diğer yağış olayları, yıldırım, şimşek, esme şekilleri,
hava hareketleri. Rüzgearın her türü. Ay, yıldızlar, güneş ve adı verilen-verilmeyen diğer göktekiler.
Hangi birini incelemeye bir insan ömrü yeter? Her şeyin, ama var olan her şeyin uzay boşluğunda
durduğunu, hareket ettiğini, belli bir güzergeahta yürüdüğünü düşünmek için uzay büyüklüğünde
beyin olmalı insanda.
Xxxx
Toplum, incelemek için bir sürü ilim dalı oluşturulmuş. Her ilim başka bir bakımdan, açıdan ele alıyor
toplumu. Yorumdan öteye geçilemiyor. Her ilim dalı yalnızca, toplumu bir tarafıyla inceliyor,
yorumluyor. Toplumun alt katmanları saymakla bitmiyor. Tanışılan ilk kişi ile toplum hayatı başlıyor.
Anne ve bebeği ilk toplum nüvesini oluşturuyor. Toplumun ilk çekirdeği anne ve bebek mi, yoksa
anne ve baba vazifesini yapan erkek ve kadın mı? Sonra üçlü bir toplum çekirdeği oluşuyor. Anne-
bebek ve baba. Baba çocuğu tarlaya ekerken ikinci kişi iken, tarlaya insan nesli ekildiğinde hemen
yerini çocuğa bırakıyor. Her anne için bebeği, erkeğinden, kocasından çok daha vazgeçilmezdir.
Toplum çekirdeği anne, baba, bebekle büyümeye devam ediyor. Annenin anne-babası, kardeşleri gibi
babanın anne-baba ve kardeşleri de toplum çekirdeğini aile, büyük aile kademesine taşıyor. Sonra
komşu,sokak, semt, kasaba, şehir, bölge, ülke, millet, dindaşlar, inanç öbekleşmeleri, siyasi
öbekleşmeler. Siyasi tercih farklılaşmaları. Alabildiğine gider toplumun alt kademeleri ve her biri bir
ilim dalı tarafından incelenir, anlaşılmaya ve yorumlanılmaya çalışılır. Akıl sahipleri için, akıl
yürütenler için toplum bir hazine.
Xxxx
1938 yılından sonra Cumhurbaşkanı olan İsmet İnönü hükümetinde Sağlık Bakanı olmuş doktor Refik
Saydam. Anladıklarını yorumlamış. Demiş ki; Her işimiz A’dan- Z’ye bozuk. 2018’e yaklaştığımız şu
günlerde, işler, Refik Saydam’ın dediğinden başka değil. İşte topluma bakış ve yorumu. Toplum
incelemeleri , yüzlerce insanın hayatı birbirine ilave edilse bile tamamlanamaz.. Her an toplumu
yeniden incelemek, yeniden yorumlamak gerek.

Bu kadar zengin iken düşünme imkeanı, neden insanlar düşünmez diye sorabilir kişi. Çünki, düşünmek
kafatasını hararet içinde bırakıyor. Kafa kızıyor. Çok fazla ısınınca kafatası, atıyor. Çok düşünme, kafayı
üşütürsün, denildiğine kanmayın. Düşünen kafa üşümez, yanar.
Xxxx
Emir hazretleri bir çeşme yaptırmış, şehrin meydanına. Gelen geçen içsin diye. Suda iksir varmış
elbette. İçen, önce Allah’a şükrediyor sonra da Emir hazretlerinin ağzından çıkanı tekrarlamaya
başlıyormuş. Hatta o çeşmeden çok içenler, Emir hazretlerinin söylediğini tekrarlamakla yetinmiyor,
daha ifade etmediği arzularını da tasdik edip kutsuyorlar ve bağlılıklarını izhar ediyorlarmış. Başka
türlü düşünüp, inanan olursa onlara da emirdüşmanı, yaftası yapıştırılıp sürgüne gönderiliyorlarmış.
Xxxx
Masallar da aslında bir toplum anlama ve yorumlama yoludur. Her şey yalan gibi başlar ama
anlatılanlarda halka toplumu anlama temrinleri yaptırılır.
Şunu bilmek gerek. Hayatta, evrende, insanda, toplumda, yerde, gökte, madde ve mana aaleminde
olup biten hiçbir şey başka şeylerle bağlantısız olmaz. Her şey birbirine bağlı.