Zeki Müren’in İlk İki Plağı
Türk müziğinin yıllar geçse de, hem icrası hem de sahne ve özel hayatıyla unutulmayacak adlarından biridir Zeki Müren.
1 Ocak 1950 gecesi İstanbul Radyosu’nda canlı yayımlanan ilk programıyla müzik evrenimize adını yazdıran Zeki Müren, o radyo programından önce Sahibinin Sesi firmasına ilk ticari plağı Bir Muhabbet Kuşu’nu okumuştu.
Peki “Zeki”nin daha öğrenciyken iki demo plak doldurduğunu biliyor muydunuz?
İki plaktan birini taş plak koleksiyonuyla uğraştığım yıllarda bir esnafta gördüm ve dinledim.
Müren’in ticari amacı olmayan ve kendini denemek için basit ses kayıt cihazlarında doldurduğu 78 devirli bu plak, hem Zeki Müren’in sanatçı kimliği, hem de Türkiye’nin ses tarihi açısından önem taşıyor.
“Zeki”nin Takvor Güleryüz müesseselerinin Beyoğlu şubesinde doldurduğu plağın bir yüzünde o yıllarda ders aldığı Agapos Alyanak’ın Cismin Beni adlı bestesini okumuş.
Şarkı Zeki Müren’in şu anonsuyla başlıyor:
“Beste Agapos Alyanak. Okuyan Zeki Müren. Çalanlar Kemençe: Parasko (Leondarides). Ud: Muhittin Soydan.”
Şarkı üç dakika sürüyor.
12 yaşındayken Agopos ve Kirkor efendilerden usul ve nota dersi almaya başlayan Müren plağın ikinci yüzünde Suphi Ziya Özbekkan’ın Muhayyer makamındaki şarkısı Titrer Yüreğim’i seslendirmiş.
Müren bu şarkının anonsunda bestekâr adı vermeden ilk anonsu tekrarlamış.
Bu şarkı da üç dakika sürüyor.
Plak Presk(t)o marka.
Buzdolabı, radyo ve klima satan Güleryüz’de doldurulan ve gramofonda tahta iğne kullanılarak dinlenmesi tavsiye edilen plak şarkıcı Nevzat Melek Alyanak’ın arşivinden alınmış.
Presto marka plakların ikincisini Zeki Müren’in ahbabı musikişinas İbrahim Arlan Alpar’ın arşivinde buldum.
Genç Zeki, 10 Kasım 1947 tarihinde doldurduğu bu demo plağın dinleyebildiğim birinci yüzünde Hacı Sadullah Ağa’nın Hicaz makamındaki bestesi Ah Nideyim Sahnı Çemen Seyrini okumuş.
Parça, Müren’in “Okuyan Zeki Müren. Çalanlar Kemençe: Parasko, Ud: Muhittin Soydan.” anonsuyla başlıyor.
Şarkı üç dakika sürüyor.
Zeki Müren bu plağın diğer yüzünde de Servet Yesari Bey’in Hisarbuselik bestesi Bir Hadise Var Can İle Canan Arasında’yı icra etmiş.
AKİS’TEKİ ZEKİ MÜREN
Kütüphane ziyaretlerimin birinde masa üstünde duran Akis dergisi dikkatimi çekti.
İstediğim kitapları beklerken dergiyi şöyle bir karıştırdım.
Dergi 10 Şubat 1960 tarihli sayısının kapağına Zeki Müren’i taşımış.
Neden Müren’i kapak yaptıklarını da başyazıda şöyle açıklamışlar:
“Akis genel kurmayı bu sayının kapağına Zeki Müren’i koyarken iki mucip sebebi göz önünde tutu. Evvela Akis yalnız politika meraklıları tarafından değil, bütün bir aile tarafından tam bir hafta müddetle okunan aktüalite mecmuasıdır. Nasıl Time Amerika’nın Zeki Müren’i Libarace’yi okuyucularına tanıtmayı bir vazife sayıyorsa Akis de hiç şüphesiz İnönü ve Menderes’ten sonra memleketin en şöhretli insanı olan bu sanatkârı bilinmeyen tarafları ile takdimi lüzumlu görmektedir. Ama kapaktaki sanatkâr olarak Zeki Müren’i seçmemizin başka bir sebebi vardır. Zeki Müren sanatı hayatından ibaret olan, bu sanatı ileri götürmek için şöhrete kavuştuktan sonra da ciddiyetle, gayretle çalışan kazandığı parayla başı dönmeyen sanatkârların belki de Türkiye’de tek örneğidir.”
Dergideki 3,5 sayfalık röportajı Kurtul Altuğ yapmış.
TİRAJLAR ALLAK BULLAK
Yıllardır itibar ve tiraj kaybeden gazetelere bir darbe de sokak yasağı vurdu.
Geçen hafta ilk üç gazetenin tirajı şöyle:
SABAH:189 bin 812, SÖZCÜ:168 bin 623 ve HÜRRİYET:156 bin 563.
Üç gazetenin geçen haftaya göre tiraj kaybı 49 bin.
Listeye giren 29 gazetenin toplam satışı 1 milyon 547 bin. Bu gazetelerin bir önceki haftaya göre kaybı 144 bin 526. CUMHURİYET'in tirajı 16 bin.
İşin ilginci bu hengamede YENİÇAĞ’ın sadece 421 kayıpla 49 bin 579, KARAR’ın 107 tiraj alarak 50 bin 843 adet satılmış olması.
Bir ilginçlik de Diriliş Postası gazetesinden.
Gazete geçen hafta 32 bin 473 adet satılmış. Önceki haftada da satış rakamı aynı.
Bu nasıl oluyor?
Elde gazete kapı kapı, dükkan dükkan dolaşsanız iki haftada aynı rakamı tutturamazsınız.
Bunlar nasıl oluyor da oluyor?
İlk üç gazete toplam 49 bin tiraj kaybederken YENİÇAĞ ve KARAR gazeteleri ilk üçün kayıpları kadar gazete satabiliyor, Diriliş Postası’nın tirajı iki haftada aynı kalıyor?
GAZETELERİNİZİ YEDEKLEYİN
Evet, hafta sonu için ekmek, su, çörek börek, çikolata, boyalı gazozlarınızla beraber gazetelerinizi de yedekleyin.
Sözcü yarın, cumartesi pazar yasağı için özel hafta sonu gazetesi yayımlayacak. Ana gazetenin yanı sıra isteyen o gazeteyi de satın alabilecek.
Ama büyük bir olasılıkla hafta sonu yine gazetelerinizi okuyamayacaksınız.
Alındığı söylenen önlemlere karşın yine gazeteden mahrum kalacağız.
Tuzla'ya gazete gelmeyecek.
Sadece Tuzla'da değil Silivri, Çatalca ve Şile de oturanlar da gazete okuyamayacak.
İnşallah yanılırım da felaket tellallığı yapmış olmam.
Her şeye karşın hafta sonunda kulağım "yazıyoooor..." diye bağıran bir müvezzide olacak.
