ÜSTÜ KALSIN / Babıâli'den Bir Yıldız Kaydı
İSKENDER ÖZSOY
Kimler geldi, kimler geçti şu Babıâli’den?
Bu soruya dirseklerini Babıâli’de çürüten, Babıâli’nin yapı taşlarına emeklerinin harcını koyanlar çeşitli yanıtlar verecektir kuşkusuz.
Eğer bugün “Babıâli” az da olsa o eski günlerini bize hatırlatıyorsa, bunda fikir işçisinden kol işçisine kadar yüzlerce kahramanın emeği var, alın teri var.
Bu kahramanlardan biri de Türkiye’de klişe ve plaket denildiğinde akla gelen Babıâli'nin efsaneleşmiş klişecisi Vartan Melikyan’dı.
Vartan Usta, artık aramızda değil.
Onun ölümüyle “Bizim Yokuş” biraz daha yetimleşti.
Mesleğe yıllarını veren, benden önceki kuşakların ve bir sonraki kuşağın meslek hayatında derin izler bırakan, gazetelerin mutfağında çalışan hemen her gazetecinin onunla ilgili bir iki anısı olan Melikyan 31 Aralık 2016 Cumartesi günü saat 12.00’de Feriköy Surp Vartanants Ermeni Kilisesi'nde, Türkiye Ermenileri Patrik Vekili Aram Ateşyan’ın da katıldığı dini törenden sonra Şişli Ermeni Mezarlığı'ndaki aile kabristanında toprağa verildi.
Onun hakkında Örnek Klişe’nin kuruluşunun 50. yılı dolayısıyla, o yıllarda çalıştığım gazetede 24 Şubat 2006 tarihinde bir yazı yazmıştım.
O yazıyı ustaların ustası Vartan Melikyan’ın anısına saygıyla YENİGÜN okuyucularıyla paylaşıyorum:
METAL SURETLERİN EFENDİSİ
“Mesleğe başladıktan bir iki yıl sonra gazete hazırlama teknolojisi yavaş yavaş değişti. Gazeteler tipo dediğimiz dizgi baskı yönteminden ofsete doğru kaydı.
Tipo yöntemiyle gazete hazırlamada fotoğraflar çeşitli kimyasal yöntemlerle çinkoya aktarılıyor; bu işleme klişe yapmak, klişe yaptırmak deniliyordu. Bu işlem sayesinde fotoğraf metalle buluşuyor, suretler gazeteye basılıyordu.
Klişenin Türkiye’ye girişi 1901 yılında Mıgırdıç Ütücüyan’la olmuş.
Klişeciliğin Türkiye’deki 105 yıllık tarihinin 63 yılında çırak, kalfa, usta ve patron olarak yer alan Vartan Melikyan Babıâli’nin güzel günlerinin en önemli tanıklarından.
Babali’deki hemen hemen tüm gazete ve dergiler klişelerini bu yıl 50. yılını kutlayan Örnek Klişe’de, yani Vartan Usta’da yaptırıyordu.
Vartan Melikyan şu anda bugün hâlâ işinin başında olan en kıdemli klişeci.
1927 yılında doğan Melikyan 1943 yılında Zekeriya-Sabiha Sertel çiftinin Tan gazetesinde çırak olarak mesleğe başlamış.
Vartan Usta, ustaları Vahan ve Nevdon’u hep saygıyla anıyor.
1945 yılındaki Tan gazetesi baskınını yaşayan Melikyan, 1956 yılında Vatan gazetesinde kendi atölyesi Örnek Klişe’yi kurmuş.
1968 yılında Cağaloğlu’ndaki yerine geçen Melikyan 1994 yılına kadar gazetelere klişe yapmış.
16 gazeteye gece gündüz demeden hizmet ve sanat aktaran Vartan Usta 16 yaşında başladığı mesleğinin ilk yıllarındaki sevgi, saygı, ustalık ve sanatı arıyor.
Ahmet Emin Yalman’dan Kemal Tahir’e dek uzanan gazeteci ve yazar dostluklarından süzülüp gelen anılarını dost sohbetlerine saklayan Vartan Melikyan meslekteki teknolojik gelişim ve değişimden sonra ustalığını plaket yaparak geleceği aktarıyor.”
