Osmanlı Sanayi ve Ticaret Albümü
Osmanlı’yı kötülemenin gerekli olduğu yıllarda ortaya atılan sözler vardı. Osmanlı’da sanayi yoktu gibi. İstanbul Ticaret Odası yayınladığı bir albümle bu düşüncenin değerinin olmadığını ortaya koydu.
Sanayileşen dünyaya ayak uyduramadığı, iki-üç kişinin çalışabildiği küçük imalathanelerden başka büyük sanayi kuruluşlarına sahip olmadığı iddia edilen Osmanlı’nın yaptırdığı, faaliyete geçirdiği fabrikaları bu albümde görmek mümkün.
Ancak İstanbul Ticaret Odası’nın yayınladığı albüm de bir Türk insanı tarafından değil, bir kefere tarafından hazırlanmış. Zaten onu söyleyen bir Batılı olmasaydı, kimse ciddiye de almazdı. Çünki biz, düşman olarak kendimize yeter hale getirilmiş bir milletiz.
Xxxx
Donald Quataert adlı bir yabancı, bir ehli kitap fotoğraflarla anlatmış Osmanlı sanayini. 19. yüzyılda devlet eliyle d e, özel teşebbüs eliyle de bir çok fabrika, yani seri imalathane yapılmış, açılmış, faaliyete geçirilmiş.
Xxxx
Tayyare mektebi açılarak havacılık alanında hem eğitim verildi, hem de uçak yapımı gerçekleşti. Diyarbakır Hamidiye sanayi mektebi, Halkalı Ziraat mektebi, Yeşilköy Tayyare mektebi üç dğişik alanda eğitim veriyordu. Osmanlı Anadolu’yu ihmal etti yalanına da böylece son vermiş olalım. Balkan faciasından sonra Yeşilköy’e bir havaalanı yapılarak alet edevat bakımında eksikler gideriliyor.
Xxxx
İlk fabrikanın 1927 yılında kurulduğunu da aynı albümden öğrenmek mümkün oluyor. Dikimhane i Amire askere elbise dikimini bir seri imalathaneye dönüştürüyor. Çünki savaşta askerin aç ve açıkta kalmasının faturasının ağır olduğu görülmüştü. Bu Dikimhanenin kullanması için Üsküdar ve İzmir’de iki tane seri kumaş üretim merkezi, yani fireni tabirle fabrika açılmıştı.
Ahırkapı Fanila imalathanesi, Ahırkapı kereste seri imalathanesi özel teşebbüs tarafından gerçekleştirilmiş. Göztepe, Kızıltoprak ve Büyükada’da yapılan binalarda bu fabrikaların ürettiği kereste kullanılmış.
Xxxx
Osmanlı kibrit üretimini gerçekleştirmiş.1898 yılında Fıransız müteşebbisler devlete baş vurarak izin alıyorlar ve Küçükçekmece’de o güne göre çok çağdaş, teknik donanımlı bir kibrit seri imalathanesi açılıyor. Firenkçe fabrika yerine seri imalathane demeye gayret etmek gerek. Firenklerin kullandığı kelimeleri kullandığında insanlarımızın beyni nokta nokta firenkleşmektedir. Burada üretilen kibritler Fıransız müteşebbislerin vasıtasıyla ihracat da yapmışlar.
Bursa İpek sanayi ise başlı başına bir harka idi. Osmanlı dokumacılığının merkezi Bursa ve temel maddesi ipek ve ipekçilikti. Burada üretilen ipek kumaşlar dünyanın her yerine, o gün için her yerine ihraç ediliyordu. 2. Abdülhamid buradaki ev atelyelerini birleştirerek muhteşem bir seri üretimhane yaptırdı. Darül Hariri denilen bu işyerinde hanım çalışanlar o günün gazetelerine haber oldu. Servet i Funun gazetesinin 16 Şubat 1893 tarihli sayısında konuyla ilgili fotograf yayınlanmış.
Xxxx
1. Mahmut devrinde 1744 yılında seri üretim keağıt imalathanesi açılıyor. 1804’te ise Beykoz keağıt seri üretimhanesi açılıyor. Beykoz Hamidiye Keağıt seri üertim imalathanesi ise 2. Abdülhamid imzasını taşıyor.
Son söz olarak, siyasi doğrular siyasetçilerle birlikte hayattan çekilir.
