Tarihin yüzlerce yıllık tanığı mozaikler özenle gelecek kuşaklara aktarılıyor

Tarihin önemli göstergeleri arasında sayılan ve kazı çalışmalarında ortaya çıkarılan antik mozaikler, titiz çalışmalar sonucunda yarınlara taşınıyor.

Mozaiğin yüzeyindeki toprak ve varsa bitki köklerinin temizliği yapıldıktan sonra belgeleme için eserin boyutu, tesseraların (küp şeklinde mozaik parçası) konumu 3 boyutlu ya da 2 boyutlu çizimi gerçekleştiriliyor. Yüzeyini sağlamlaştırmak ve dağılmasını engellemek için önleyici kaplama yapılıyor. Daha sonra yüzeye sağlam kumaşlar serilip, kaplanan alana ahşap pano yerleştiriliyor. Sonra da mozaiğin hassas bir şekilde tabandan ayrılması sağlanıyor. Tabanından kesilen mozaik bu pano üzerinde ters çevrilerek taşınması sağlanıyor.

Yerinden ayrılan mozaik restorasyon aşaması için müze depolarına ya da laboratuvara getiriliyor. Burada, arka harç yüzeyi kalın alındığı için yüzeyde spiralle harcın inceltilmesi yapılıyor. İnceltilen harç seviyesi daha hafif uygun harçlarla tamamlanıyor. Son olarak yüzeye yapıştırılan kumaş geri alınıp temizliği yapıldıktan sonra mozaik, yerinde sergilemeye hazır hale getiriliyor.

Zeugma Mozaik Müzesi gibi, ülkenin, alanındaki en büyük müzesini bünyesinde barındıran Gaziantep Müzesinin müdürü Özgür Çomak, AA muhabirine, Kültür ve Turizm Bakanlığınca 2011 yılında açılan Zeugma Mozaik Müzesindeki eserlerin dış etkenlerden korunması amacıyla özel projeler gerçekleştirildiğini söyledi.

Zeugma Mozaik Müzesinde çok fazla ziyaretçi yoğunluğu yaşandığını ifade eden Çomak, "Bu nedenle mozaiklerin üzerinde toz birikintileri oluyor. Biz de bunları müdürlüğümüzde restoratör kadrosunda çalışan arkadaşımızın gözetiminde diğer uzman arkadaşlarımızla beraber periyodik aralıklarla hafif nemli süngerlerle ve ucu yumuşak fırçalarla öncelikle toz temizliğini yapıyoruz. Yüzeyde biriken kalker temizliklerini ve küçük de olsa mekanik temizlikler yapıyoruz. Bu şekilde mevcut koruyucu ortamda dış etkenlerden etkilenen ufak tefek pasif konservasyon işlemlerini yaparak eserlerimizi geleceğe daha fazla koruyarak taşımaya çalışıyoruz." diye konuştu.

Eserleri hassasiyetle koruduklarını aktaran Çomak, "Yaklaşık 2 bin yıl önce oluşturulan bu eserleri, tüm personelimizle bizden sonra gelecek arkadaşlarımıza emanet ederek, gelecek kuşaklara en sorunsuz, en temiz, en korunaklı ve güvenli bir şekilde teslim etmek istiyoruz. Kapalı bir alanda oldukları için ortalama 3 ayda bir ziyaretçilerimizin olmadığı zamanlarda yapmaya çalışıyoruz. Bu eserler bizim gözbebeğimiz." dedi.

Restoratör Esra Nur Bilici ise mozaiklerin düzenli kontrollerini sağladıklarını ifade ederek, "Bu kontrollerde yüzeyin temizliğini, kalker oluşumunu, ortamın iklimlendirme koşullarını en olağan seviyede tutmaya çalışıyoruz. Yüzeyde biriken tozları ıslak süngerle arındırıyoruz, kalker oluşan kısımlarda ise kısmi müdahaleler yaparak, kalkeri yüzeyden arındırıyoruz. Böylelikle mozaikleri, eserleri daha uzun süreli korumaya çalışıyoruz. Kalker, 'tesara'nın ya da herhangi bir eserin yüzeyinde biriken kirler ve sert kalıntılar diyebiliriz. Biz, oluşan kalkerleri bisturi yardımıyla mekanik temizliğini yaparak, arındırıyoruz. Bisturi uçlarıyla adeta cerrah hassasiyetiyle yüzeyden küçük küçük alıyoruz, tesara yüzeyine herhangi bir zarar vermeden." ifadelerini kullanıdı.