Geçtiğimiz ay hepimizin vicdanlarını sızlatan bir olaya şahit olmuştuk.

Gizli çekilen barınaktaki bir köpeğin bakıcısı tarafından, başına kürekle vurularak vahşice katledilmesiydi...
Bu olay aklıma direk Stanford Hapishane Deneyini getirtti!

Peki neydi bu hapishane deneyi ve bu olayla tam olarak bağlantısı neydi?

Stanford Hapishane Deneyi, bir mahkum veya gardiyan olmanın psikolojik etkilerinin incelenmesidir. Deney, 1971'de Stanford Üniversitesi psikoloğu Philip Zimbardo liderliğindeki bir araştırma ekibi tarafından gerçekleştirildi. Yetmiş lisans öğrencisinden yirmi dördü, gardiyan veya mahkum rollerini oynamak üzere seçildi. Mahkumlar ve gardiyanlar hızla rollerine alıştı. Öngörülen sınırların dışındaki deneyler tehlikeli ve psikolojik olarak zarar verici hale gelir. Birçok mahkûm duygusal olarak travma yaşarken, gardiyanların üçte biri "gerçek" istismar eğilimleri sergilemekten yargılandı. Deney başladığında mahkumlardan ikisinin serbest bırakılması gerekiyordu. Zimbardo, kendisi dahil herkesin karaktere kapıldığından emin olduktan sonra altıncı günün sonunda deneyi tamamladı.

Evet barınaklardaki hayvanlar mahkum değil ve onlara bakan bakıcıları da gardiyan değildi... Lakin baktığımız tablo içler acısı ağır işkenceler sonucu bir hayvana hiç acımadan kıydılar. Barınak bakıcılarının eğitimlerinin olup olmadığını bilmiyorum ama insan olarak vicdanları kesinlikle yok. Meslek etiği diyeceğim ama sanırım bu işi rasgele olarak seçilip hiçbir eğitimden geçmedikleri kesin gibi. Çünkü bu cahil işi, işinin uzaktan yakınından geçen biri asla böyle bir şey yapmaz.

Peki bunların başında denetleyen mekanizma nerde? Var ama sözde mi yoksa? Yargılanma sürecinde veteriner olan denetleyen kişi de işten atılarak dava açılmıştı. İşin aslı bence doğru şekilde denetlenseydi bunların hiçbiri olmayacaktı ve fırsat bulamayacaklardı...
Bakıcı dediğimiz bu insanlıktan nasibini almamış şahısların, hayvanlara bu işkenceyi yaparak öldürmelerine de fırsatları olmayacaktı.

Ben o bakıcılar kadar esas sorumsuzun denetleme merkezi olduğunu da düşünüyorum...

Olan giden canlarımıza oldu, ümit ediyorum ki bir daha bu tarz hadiselerle karşılaşmayalım. Hapishane deneyinde olduğu gibi eğitimsiz ve getirildiği iş hakkında en küçük bilgisi olmayan kişilerin bu tarz görevlere getirtilmemesi gerekir. Doktor olmayan kişiye hasta teslim edilmediği gibi gerçekten bu konuda eğitimi olmayan kişilerinde barınakta bakıcılık yapmaması lazım. Ve üstünü çize çize diyorum ki denetlemek!

Denetlenmeyen her şey eninde sonunda bir şekilde patlak verir.

Kaynak: Philip Zimbardo “Şeytanın Etkisi” Hapishane Deneyi