Kur ve enflasyon belirsizlik iç talepte daralma riski getiriyor

Soysal Danışmanlık tarafından düzenlenen Perakende Günleri 2023, ‘Dijital Dünya’ ana temasıyla tüm perakende sektöründen, alt sektörlerden ve hizmet verenlerden 9500'ü aşkın üst düzey yöneticinin katılımıyla Haliç Kongre Merkezi'nde başladı. Genel seçim öncesi başlayan kredi almaktaki zorluklar ile artan kur nedeniyle genişleyen belirsizlik sektör temsilcilerinin kaygılarını artırdı.

KREDİ MUSLUKLARINI AÇIN

Zincir Mağazalar Derneği (ZMD) Başkanı Serhan Tınastepe, sektörün ciddi sıkıntılarından birinin finansmana erişim olduğunu belirterek, diğer seçim yıllarının aksine 2023 seçimlerinde hem seçim öncesi hem de iki seçim arasında finansal sistemin kredi bacağının kilitlendiğini söyledi. Bunun iç talebin daralması riskini yaratabileceğine dikkat çeken Tınastepe “Bir an önce bu kilitlenmenin doğru adımlarla doğru kararlarla kaldırılması kredi daralmasının önüne geçilmesi birinci önceliğimizdir” dedi.

Seçim dönemi olmasına rağmen depremin ve makroekonomik bazı belirsizliklerin etkisiyle 2023 yılının ilk yarısının beklentileri karşıladığını söyleyen Tınastepe şöyle konuştu: “Tüketicilerin özellikle tüketici elektroniği, beyaz eşya, ev ve yaşam kategorilerinde enflasyondan kaçınmak için taleplerini erkene çektiğini gördük. Bu da bu alanlarda işlerin canlılığını sağladı. Bunun dışında çok ciddi bir turizm etkisi görüyoruz. Sadece İstanbul, Antalya ve Muğla gibi şehirlerde değil, Türkiye’nin pek çok şehrinde bunu görmek bizi memnun ediyor. Özellikle turist alışverişinin hazır giyim ve kozmetik alt kategorilerine etkisinin daha fazla olduğunu gözlemliyoruz.” 

ENFLASYONLA İYİ MÜCADELE ŞART

Gıda Perakendecileri Derneği (GPD) Başkanı Alp Önder Özpamukçu ise sektörde yorgun bir rekabet ortamının yaşandığını hatırlatarak şunları söyledi: “Net kâr marjlarımız yüzde 2-3 seviyesinde. Bu nedenle gıda perakendecileri olarak maliyetlerimizi bir yandan verimlilikle, tedarik zincirlerinin gelişimi ve üretimin takibi ile azaltmaya çalışırken, diğer taraftan da giderleri kontrol etme noktasında artan enerji maliyetleri başta olmak üzere petrol, doğalgaz, nakliye, lojistik ve işgücü maliyetleri ile mücadele ettiğimizi görüyoruz. Son yıların en önemli sorunu haline gelen enflasyonla iyi mücadele edilmezse yaşayacağımız bir enflasyon süreci var. Planlı tarım ve hayvancılığa geçmemiz gerekiyor. Kaynaklar verimli kullanılmalı. Diğer taraftan da birlik ve kooperatifler desteklenerek ölçek ekonomisine dahil edilmeli. Ticaret borsalarını etkin hale getirmeliyiz. İşin temel meselelerine eğilmemiz gerekiyor.”

SEKTÖRÜN EN GENİŞ KATILIMI

31 Mayıs-1 Haziran tarihlerinde Haliç Kongre Merkezi’nde düzenlenen “Perakende Günleri 2023”, perakende sektörünün en geniş temsilini sağlıyor. Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, Alışveriş Merkezi Yatırımcıları Derneği (AYD) Başkanı Nuri Şapkacı, Zincir Mağazalar Derneği (ZMD) Başkanı Serhan Tınastepe, Gıda Perakendecileri Derneği (GPD) Başkanı Alp Önder Özpamukçu, Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu (TAMPF) Başkanı Hüseyin Altaş, Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl, Ev Dışı Tüketim Tedarikçileri Derneği (ETÜDER) Başkanı Melih Şahinöz ile Turizm Restoran Yatırımcıları ve Gastronomi İşletmeleri Derneği (TURYİD) Başkanı Kaya Demirer sektörün durumunu, muhtemel riskleri ve fırsatları tartıştı.

“Hiçbir firma bankalardan krediye ulaşamadı”

TURYİD Başkanı Kaya Demirer kur ve faiz dengesini çok önemsediklerini vurgulayarak “Bu seneyi kâr değil, ar yılı olarak görüyoruz kabul ama 2024’e kayıpsız girebilmek için doğru politikaların gelmesini, yatırım için finansal kaynak bekliyoruz” dedi. Turizmle perakendenin iç içe olmasını çok önemsediğine değinen diyen Demirer şöyle konuştu: “Michelin yıldızlarından sezonun açılmasıyla İzmir, Muğla ve Antalya’nın da nasibini alacağını umuyoruz. Türkiye’de gastronominin turizm içindeki oranı yüzde 9. Yurtdışında ise bu oran yüzde 30 civarında. Kabine açıklanmasıyla ilgili bakanlıklarla iletişime geçip, işimize başlayacağız. Hiçbir firma bankalardan krediye ulaşamadı. Kredili mevduat hesapları bile donduruldu.”

Tüm Restoranlar ve Turizmciler Derneği (TÜRES) Başkanı Ramazan Bingöl de konuşmasında gastronomi turizminin payının yüzde 30-40 seviyesine çıkartılması gerektiğini belirterek “Otellere gelen turistlerin ne yazık ki kaldıkları şehre, o şehirdeki restoranlara faydası olmuyor. Bizim artık nicelikten çok, niteliğe odaklanarak gurme turizminin sektördeki payını artırmamız gerekiyor” dedi.

Pandemi etkisi geride kaldı

Birleşmiş Markalar Derneği (BMD) Başkanı Sinan Öncel, sektörün Kovid_19 salgının etkilerinden kurtulduğunu ve büyüme yoluna girdiğini söyledi. Turizm sektörünün ve turist harcamasının perakende sektörü için çok önemli bir konumda olduğunu ifade eden Öncel, BKM verilerine göre Ocak-Ekim 2022 döneminde Türkiye’ye gelen 40 milyon turistin kredi kartı harcamalarının, bir önceki yıla göre 3 kat arttığını hatırlatarak şunları söyledi: "Bu veri ekonomimize çok önemli katkı sağlayan turizm sektörünün, perakende sektörü için de ne kadar önemli olduğunu doğruluyor. Artık pandemi etkilerinden kurtulmuş ve büyüme yoluna girmiş bir perakende sektörü görüyoruz. Elektrik, Ortak Alan Gider Yönetmeliği ve fahiş kira artış talepleri ile ilgili sektörel sıkıntılarımızı da en kısa sürede çözerek, sektörün büyümesini desteklemeyi hedefliyoruz."

Yabancı yatırım geriledi

2023 yılının ilk çeyreğine ilişkin rakamların tüketicilerin pandemi sonrası sosyalleşme güdüsü ile alışveriş merkezlerine tekrar gitmeye başlandığının bir kanıtı olduğunu belirten AYD Başkanı Nuri Şapkacı, “Çeyrek bazda yaptığımız değerlendirmeye göre, alışveriş merkezlerinde hem müşteri girişlerinde hem cirolarda hem de metrekare verimliliğinde gözle görülür artışlar var. 2022 yılının ilk çeyreğine göre alışveriş merkezlerinde metrekare verimliliği yüzde 122 oranında artış gösterdi” dedi. Sektördeki yabancı yatırımcı oranın son 5 yılda yüzde 28’lerden 20’lere gerilediğinin de altını çizen Şapkacı “Yeni yatırımların hayata geçirilebilmesi için tüm tarafların çıkarlarını optimum düzeyde ve uzun vadede koruyacak şekilde kararlar alınması gerekmektedir. Küresel uygulamaların Türkiye’ye uyarlanması, sadece AVM yatırımlarının değil otel, ofis, rezidans ve lojistik gibi diğer ticari gayrimenkul yatırımlarının da gündeme alınmasına olanak sağlayacaktır” dedi.

"Enflasyon 3 haneyi görebilir"

Türkiye Alışveriş Merkezleri ve Perakendeciler Federasyonu (TAMPF) Başkanı Hüseyin Altaş, enflasyona rağmen büyüme beklediklerini söyledi. Gelecek dönemde sıcak para bulmanın büyük önem taşıdığını vurgulayan Altaş şöyle konuştu: “Eğer dışarıdan sıcak para bulunmaz ise enflasyon yeniden yüzde 100’leri bulabilir. Paranın bulunması halinde ise enflasyon yüzde 15-20’ye kadar düşebilir.