Fabrika Kızları'nın hikayesi Rezan Has Müzesi'nde anlatıldı

‘Cibali Sohbetleri’ panel serisinin 3. oturumu Rezan Has Müzesi’nde İstanbul Bilgi Üniversitesi’nden Doç.Dr. Gülhan Balsoy tarafından Fabrika Kızları: Cibali Tütün Fabrikasında Emek, Toplumsal Cinsiyet, Kadın İşçilerbaşlığı ile gerçekleştirildi.

Dr. Balsoy panelde, 1884’te kurulan Cibali Reji Fabrikasında üretim sürecini ve özellikle kadın işçilerin rolünü, GuillaumeBerggren’in fabrikada çektiği fotoğraflar ve arşiv belgeleri üzerinden değerlendirdi. Panelde fabrikanın tarihi; işçilerin perspektifinden ve üretim süreçleri, iş bölümü, zaman ve iş disiplini, çalışma koşulları, meslek hastalıkları gibi konularla ilişkilendirerek tartışıldı.

Fabrikadaki iş gücünün hemen hemen yarısını oluşturan kadın işçiler için ücretli emeğin ne anlama geldiğini ele alan Gülhan Balsoy, hem kadın işçileri Osmanlı geçmişi içinde görünür kılmak hem de günlük 12 tona yakın üretim kapasitesiyle en büyük ve en önemli sigara fabrikası olan Cibali Fabrikasının etkileyici ve uzun tarihine burada çalışmış olan insanların gözlerinden aktarmaya çalıştı.

Rezan Has Müzesi Cibali Sigara ve Tütün Fabrikası Eserleri Koleksiyonu

Cibali Tütün ve Sigara Fabrikası’nda kullanılan makinaların, eşyaların, belgelerin ve fotoğrafların ait oldukları yere dönebilmeleri adına 2005 yılında başlayan mücadele 2008 yılında sonuçlandı ve eserler İslam ve Bilim Teknolojileri Müzesi envanterine kaydedildikten sonra Rezan Has Müzesi’ne geçici süre ile devredildi.

Osmanlı İmparatorluğu’nun son dönemleri ile Türkiye Cumhuriyeti’nin endüstriyel, ekonomik, siyasal, sosyo-kültürel tarihine tanıklık etme olanağı sunan bu koleksiyon, Cibali Tütün Fabrikası’nın Türkiye emek tarihindeki yerini, özellikle de kadının iş gücüne verdiği katkı ve emeği de ortaya koyuyor.

100 yılı aşkın tarihinde gerek birimleri gerek çalışanları ile ülkenin ekonomik ve toplumsal değişim sürecinde hatırı sayılır katkıları olan önemli ve dinamik bir mekânın öyküsünü aktaran bu sergi aynı zamanda, yaşadığımız kentsel dönüşüm sürecinin toplumsal hafızamızdan neleri tamamen silip, neleri kökten değiştirdiğini de bir kez daha hatırlatıyor.