"Terbiyesiz" ve "Ahlaksız" demek suç değilmiş!..

YeniGün Özel Haber / Demet CENGİZ

Özellikle medya üzerinden sarf edilen sözler, cümleler edilen kişi ya da kişilerce, “Benim kişilik haklarıma saldırdı, hakaret etti” diyerek davalara konu olmaktadır.

Bu davalarda hapis cezasından, tazminata kadar uzanan davalar açılırken, astronomik rakamlar bile talep edilmektedir.

Çoğu kimse, bu davalar yüzünden mağdur da olmaktadır. Yargı adil davrandığı sürece, bu tür davaların açılmasında sıkıntı yoktur.

Benim de çok merak ettiğim bu konuda, sizlerin mağdur olmaması için bir araştırma yaptım.

Öncelikle, “hakaret suçu nedir”i araştırdık...

Hakaret suçu, 5237 sayılı TCK’nın 125. maddesinde düzenlenmiş olup suçun temel halinin cezası 3 aydan 2 yıla kadar hapis veya adli para cezasını kapsar. Bu suç kamu görevlisine karşı veya diğer nitelikli hallerle işlenmesi halinde, suçun cezasının alt sınırı 1 yıldan az olamaz. Hakaret suçunun alenen işlenmesi halinde ise suçun cezası 1/6 oranında arttırılır.

Yasalarda tek tek belirtilmediği gibi hakaret sayılmayan kelimeler ya da sözler kanunda açıklanmış değildir. İşte Yargıtay kararlarıyla belirlenen, hakaret sayılmayan sözler:

“Allah belanı versin”, “Allah’ından bul”, “Allah müstahakkını versin” şeklindeki sözler, beddua niteliğinde olup hakaret sayılmıyor...

Mahkeme hakimine, “Dosyaları okumuyorsunuz, okumadığınız gibi biz okuduğumuz için susturmaya çalışıyorsunuz, bu rezalettir” şeklindeki sözler...

“Terbiyesiz” , “Ahlaksız” , “Sen kimsin lan” , “Ne mal olduğunu biliyorum” gibi sözler, hakaret suçu oluşturmuyor...

“Sen kendini bilmeyen birisin, cehalet var sende” şeklindeki sözler, rahatsız edici nitelikte olup hakaret suçu sayılmıyor...

Yargıtay’ın “Y4CD-K.2021/27093” nolu kararına göre, hakaret fiillerinin cezalandırılmasıyla korunan hukuki değer, kişilerin onur, şeref ve saygınlığı olup, bu suçun oluşabilmesi için, davranışın kişiyi küçük düşürmeye matuf olarak gerçekleşmesi gerekmektedir. Bir hareketin tahkir edici olup olmadığı bazı durumlarda nispi olup, zamana, yere ve duruma göre değişebilmektedir. Kamu görevlileri veya sivil vatandaşa yönelik her türlü ağır eleştiri veya rahatsız edici sözlerin hakaret suçu bağlamında değerlendirilmemesi, sözlerin açıkça, onur, şeref, ve saygınlığı rencide edebilecek nitelikte somut bir fiil veya olgu isnadını veya sövme fiilini oluşturması gerekiyor.

Yargıtay’a göre, bazı hakaret sayılmayan sözler ve karar numaraları:

"Beceriksiz herif, meziyetsiz, karaktersiz… Artık bırak bu işi, emekli ol git, insanları mağdur ediyorsun” şeklinde ve kaba hitap tarzı niteliğindeki sözler hakaret suçu oluşturmaz (Y18CD-K.2017/11006).

“Dinsiz, imansızlar” sözleri müştekilerin onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle hakaret suçunun unsurlarını oluşturmaz (Y18CD-K.2017/7985).

Müşteki, polis memurları ile tartıştığı sırada müştekilere hitaben sarf ettiği kabul edilen, “terbiyesiz herifler” sözleri, nezaket dışı kaba hitap tarzı olup, sövme, somut bir fiil ya da olgu isnadı olarak kabul edilemeyeceğinden hakaret suçu oluşmaz (Y18CD-K.2019/10939).

“Sen şizofren hastasısın, iki ruhlusun, doktora git bir an evvel sağlığına kavuş” şeklindeki sözler onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmayıp, ağır eleştiri niteliğinde olduğundan hakaret sayılmaz (Y18CD-2015/10949).

Tüketici Hakem Heyeti’nde görev yapanlara yönelik, “Ben Körfez Tüketici Hakem Heyetini protesto ediyorum. Eğitimsiz, tecrübesiz, teknolojiden anlamayan, halkı yüzde 100 zarara sokan, taraf tutan, kayıran, Devletin imkanlarını yanlış kullanan kişilerden oluşmuş” sözleri hakaret sayılmazlar (Y4CD-K.2014/354).

“Hanzo” şeklinde kaba hitap tarzı niteliğindeki söz, katılanın onur, şeref ve saygınlığını rencide edici boyutta olmaması nedeniyle suç, oluşmaz (Y18CD-K.2018/14285).

“Senden hoca değil münafık bile olamaz” sözüne, hakaret suçundan mahkûmiyet kararı verilmesi hukuka aykırıdır (Y4CD-K.2021/17619).

“Sizler yalakasınız’’ şeklindeki sözler için beraat karar verilmemesi, bozma nedenidir (Y4CD-K.2021/27093).

“Ben avukatım lan, sen ne işe yararsın” ifadelerinin kaba hitap tarzı niteliğinde olduğu, “a.ı.n. k.y.m yerinde herkes işini yapacak” sözler, şeref ve saygınlığa saldırı olarak değerlendirilemez (Y4CD-K.2021/20597).

Anayasa’nın 26. maddesinde, “Herkes, düşünce ve kanaatlerini söz, yazı, resim veya başka yollarla tek başına veya toplu olarak açıklama ve yayma hakkına sahiptir” hükmüne yer verilmiştir. Bunun yanında, bu hak, birçok uluslararası belgeye ve mahkeme kararına da konu olmuştur. Türkiye’nin de yargılama yetkisini kabul ettiği AİHM, Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi’nin 10. maddesinin 2. paragrafı saklı tutulmak üzere, ifade özgürlüğünün sadece toplum tarafından kabul gören veya zararsız veya ilgisiz kabul edilen “bilgi” ve “fikirler” için değil, incitici, şoke edici ya da endişelendirici bilgi ve düşünceler için de geçerli olduğunu pek çok kararında yinelemiştir. AİHM’e göre ifade özgürlüğü, yokluğu halinde “demokratik bir toplum”dan söz edemeyeceğimiz çoğulculuğun, hoşgörünün ve açık fikirliliğin bir gereğidir. Bununla birlikte, ifade özgürlüğü de mutlak ve sınırsız değildir. Bu hak kullanılırken bireylerin hak ve özgürlüklerini ihlal edecek tutum ve davranışlardan kaçınılması hem ulusal hem de uluslararası mevzuatlarda yer almaktadır.

Aman, yine de kızarak, kötü söz sarf etmeyin. Nezaketli olun...